"Ölü İnternet Teorisi" Gündemde: Dijital Hafıza Çöküyor, Yerini Yapay Bir Geçmiş Alıyor

İnternetin artan yapay zekâ (YZ) içerikleriyle dolması ve insan merkezli üretimin azalması, son yılların spekülatif ancak düşündürücü kavramı olan "Ölü İnternet Teorisi" tartışmalarını yeniden alevlendirdi. Uzmanlar, internetin organik bir tartışma alanı olmaktan çıkıp, yerini simüle edilmiş, yüzeysel bir akışa bıraktığını belirtiyor.

Üsküdar Üniversitesi Yazılım Mühendisliği Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Kaan İldiz, bu teorinin güncel internet ekosistemindeki dönüşümü metaforik olarak tanımladığını ifade etti.

İnsan Dokusu Kayboluyor: Forumlar ve Bloglar Öldü

Dr. İldiz, internetin ilk dönemlerinde forumlar, bloglar ve açık tartışma platformlarının, kullanıcıların kolektif bilgi ürettiği ve birbirini doğruladığı alanlar olduğunu hatırlattı:

• İnsani Doku: O dönemin derin tartışmaları ve özgün deneyimler, internetin "insani dokusunu" oluşturuyordu.

• Kayboluş: Bugün bu içeriklerin büyük bir bölümü ya erişilemez durumda ya da algoritmik akışlar arasında ulaşılamaz hale geldi. Eski forumlar kapandı, arşivler bozuldu.

• Kırılgan Hafıza: Bu kayboluşun, dijital hafızanın tıpkı insan hafızası gibi kırılgan bir yapıya sahip olduğunu gösterdiğini vurguladı.

Yapay Zekâ "Halüsinasyonları" Gerçek Belleği Silikleştiriyor

Dr. İldiz, internetin organik tartışmaları saklayan bir alan olmaktan çıkıp, yüzeysel ve tekrarlayan yapay içeriklerin hakim olduğu bir akış mantığına evrildiğini belirtti. Bu dönüşümde YZ halüsinasyonlarının kritik rol oynadığını söyledi:

💬 "Dijital geçmiş hem kayboluyor hem de yerine yapay bir geçmiş üretiliyor. İşin özü, özgün insan içeriği körelirken bu yıpranmış ve körelmiş bölgeleri yapay zekanın halüsinasyonları kapatıyor. Gerçek bellek silinirken, yerini simüle edilmiş bir bellek alıyor."

• Yeni Anlatı: Yapay zekâ tabanlı arama ve özetleme sistemleri, geçmişi olduğu gibi aktarmak yerine, veriler arasında benzerlik temelli yeni bir anlatı üretiyor.

• Bilişsel Karmaşa: Kullanıcılar, gerçek tartışmalarla algoritmik yeniden üretimler arasındaki farkı ayırt edemediği için bilişsel düzeyde ciddi bir karmaşa yaşıyor.

Teorinin Tanımı ve Gelecek Sorusu

Dr. İldiz, "Ölü İnternet Teorisi"ni, internetin tamamen fiziksel olarak "öldüğü" iddiasından ziyade, anlam kayması olarak ele alıyor:

• Simülatif Yapı: Kullanıcıların "dijital hafıza" olarak gördüğü şey, giderek daha çok simülatif bir yapıya dönüşüyor. Bu da gerçek bilginin izlenebilirliğini zayıflatıyor.

• Asıl Mesele: Asıl meselenin, içerik üretiminin miktarından çok, kaynağının insandan uzaklaşması ve geçmişe dair referansların doğrulanabilirliğinin zorlaşması olduğu belirtildi.

Dr. İldiz, sözlerini geleceğe yönelik önemli bir soru işaretiyle bitirdi: "Gerçek dijital geçmişi kaybettiğimizde, gelecekte üreteceğimiz bilgi hangi temele dayanacak?"